فست فود
آخرین بار کی ساندویچ یا پیتزا خورده‌اید؟ قاعدتاً نباید مدت زیادی بگذرد. فکرش را که بکنید می‌بینید فست فودها به یک غذای اصلی برای خیلی از ما تبدیل شده‌اند.
ده سال پیش در محله شما چند ساندویچی و رستوران فست فود بود و حالا چند تا هست؟
یک روز وقتی سر کار می‌روید یا در شهر می‌گردید، ساندویچی‌ها و فست فودهایی را که در مسیرتان می‌بینید بشمارید. اگر خواستید می‌توانید کتابفروشی‌ها را هم بشمارید تا به اهمیت فوق‌العاده غذای جسم در مقایسه با غذای روح از دید ما پی ببرید و کمی تاسف بخورید. به آدمها هم نیم‌نگاهی بیندازید تا آمار چاقی دستتان بیاید و بعد اگر هنوز به مقصد نرسیده بودید به ارتباط اینها با هم فکر کنید.
مگر خوردن فست فود چه اشکالی دارد؟
واقعیت این است که فست فودها پر از نمک و چربی‌های ناسالم و کربوهیدرات‌های تصفیه شدۀ مضرند. پر از مواد شیمیایی نگه‌دارنده با اثرات سمی‌اند. در کنارشان هم معمولا نوشابه خورده می‌شود که سرشار از قند و ترکیبات شیمیایی مضر خاص خودش است. این که یک چنین ترکیبی با سلامتی ما چه می‌کند معلوم است.
فست فودها سرشار از نمک هستند. تا جایی که گفته می‌شود نمک پنهان موجود در یک وعده فست فود تا دو برابر نیاز روزانه بدن ماست. اگر شور بودنش را احساس نمی‌کنید به خاطر طعم‌دهنده‌هاییست که به آن اضافه کرده‌اند. نمک زیاد هم که می‌دانید باعث بالا رفتن فشار خون و بیماری‌های قلبی می‌شود. آمار ابتلا به سرطان را هم تا دو برابر بالا می‌برد.
به علاوه، ثابت شده ترکیبات شیمیایی نیتروژنی هم که به عنوان ماده نگه‌دارنده به غذاهای فست فودی اضافه می‌شوند سرطانزا هستند. حتی آمار سرطان در نوزادان مادرانی که در طی بارداری فست فود می‌خورده‌اند بیشتر است.
چربی‌های موجود در فست فودها هم از بدترین نوع ممکن هستند. نه فقط ما چاق میکنند و بدنمان را از فرم خارج میکنند بلکه مستقیما سلامتی اعضای حیاتی ما را تهدید میکنند. اتفاقی که می‌افتد و خیلی هم خطرناک است رسوب این چربی‌های سنگین در رگهای ماست و این یعنی سکته قلبی و مغزی، یعنی مرگ زودرس.
فست فودها ما را چاق میکنند چون بسته‌های متراکم کالری هستند. آن هم کالری‌های ناسالم و پوچ یعنی بدون ارزش غذایی. کالری یک وعده غذای فست فودی معمولا به اندازه یک و نیم تا دو برابر یک وعده غذای خانگی با حجم مشابه است. آمار گرفته‌اند و دیده‌اند در کسانی که هفته‌ای دو بار غذای فست فودی می‌خورند چاقی 50 درصد و دیابت هم که می‌دانید نتیجه چاقی است، دو برابر بیشتر است.
از طرف دیگر ترکیبات سمی موجود در غذاهای فست فودی، زیبایی و شفافیت پوست ما را هم از بین می‌برند، ما را عصبی و بی‌حوصله میکنند و کارآیی فکریمان را پایین می‌آورند.
بس است یا باز هم بگویم؟
جالب است که اندازه این غذاهای سمی، ساندویچ‌ها و پیتزاها و نوشابه‌ها روز به روز بزرگ‌تر هم می‌شود. مثلاً ساندویچ‌های قدیم را با آن نانهای ساندویچی کوچک به یاد بیاورید و با ساندویچ‌های امروزی مقایسه کنید، یا نوشابه‌های قدیمی را با نوشابه‌های غول‌آسایی که این روزها در سوپرمارکت‌ها خودنمایی میکنند.
معمولا طعم و ترکیب غذاهای فست فودی هم به نوعی است که شخص را به زیاد خوردن ترغیب می‌کند و بعد از مدت کوتاهی دوباره میل به خوردن را در وی پدید می‌آورد طوری که حتی بعضی از محققان صحبت از نوعی اعتیاد میکنند. بعضی تحقیقات هم نشان داده کسانی که بیشتر فست فود می‌خورند ذائقه‌شان از غذاهای سالم دور می‌شود و میوه و سبزیجات کمتری می‌خورند و این اتفاق بیشتر از همه بچه‌ها را نشانه می‌رود.
یک موضوع خیلی مهم دیگر که گاهی از آن غفلت می‌شود این است که کلاً فست فودها برخلاف غذاهای خانگی که در آشپزخانه و با محصولات طبیعی درست می‌شوند محصولات طبیعی نیستند، بلکه محصولات آزمایشگاهی‌اند: ترکیبی از مواد طبیعی و مواد گوناگون شیمیایی. چندین و چند ترکیب شیمیایی مختلف در هر محصول فست فودی وجود دارد. شما وقتی یک سیب می‌خورید می‌دانید که دارید چه می‌خورید ولی وقتی سوسیس و کالباس و همبرگر می‌خورید آیا واقعا می‌دانید که چه می‌خورید؟ اخباری که گاه و بیگاه از سودجویی عرضه کننده‌های این محصولات در این باره به گوش می‌رسد هم به این عدم اطمینان دامن می‌زند. حتما فیلم رستوران بزرگ لویی دو فونس را که تلویزیون بارها نشان داده به یاد می‌آورید که در آن صاحب طمعکار یک کارخانه مواد غذایی می‌خواهد غذاهای مصنوعی را به جای غذاهای واقعی به مردم قالب کند و لویی دوفونس که یک بازرس غذایی است به کمک پسرش با او مقابله می‌کند.
چه کار می‌توانیم بکنیم؟
ما هیچوقت با آدمهای خوش ظاهر و بدباطن، آدمهای زیبا و خوشپوش ولی بدذات، دوستی و مراوده نمی‌کنیم. وقتی بفهمیم شخصی بدجنس و خبیث است از او فاصله می‌گیریم. حقیقت این است که فست فودها هم همین حالت را دارند و غذاهایی خوشمزه ولی مضر و با ارزش غذایی منفی هستند.
معلوم است که باید از غذاهای فست فودی فاصله بگیریم. معلوم است که نباید در مقابل موج غذاهای فست فودی که دارد همه ما را با خود می‌برد بنشینیم و دست روی دست بگذاریم.
اما من شخصا فکر نمی‌کنم راه حل مشکل آن چیزی باشد که در آمریکا در پیش گرفته‌اند. در آمریکا در بعضی رستوران‌های فست فود در سینی غذای مشتری‌ها یک قرص پایین آورنده چربی خون هم سرو میکنند. اما راهش قطعا این نیست. هیچ آدم عاقلی با این فکر که قرار است بعدا پادزهر بخورد زهر نمی‌خورد. به علاوه همانطور که گفتم، ضرر غذاهای فست فودی فقط در چربی‌های مضرشان نیست.
اما ما خیلی کارها می‌توانیم بکنیم:
– بیایید به فست فود نه بگوییم و حرکت‌های ایرانی برای غذای سالم راه‌اندازی کنیم. مثل حرکت‌های Anti Fast Food در فرانسه و Slow Food در ایتالیا. با تحریم فست فودها، عرضه کننده‌های فست فود را وادار کنیم مثل خیلی از کشورهای دیگر غذای سالم ارائه دهند. کسی که یک رستوران فست فود تاسیس می‌کند قطعا می‌تواند با همکاری با آشپزهای خبره و متخصصان تغذیه غذاهای خوشمزه و سالم تحویل مردم دهد. همان کاری که در گوشه و کنار دنیا به وفور و در ایران به ندرت انجام می‌شود.
– آشپزخانه‌ها را فعال‌تر کنیم و بچه‌ها را در آشپزی شرکت دهیم و با این رسم جدید که در خانواده‌ها مد شده که دختران نوجوان و جوان آشپزی را کاری بی‌ارزش می‌دانند و سراغش نمی‌روند مقابله کنیم چون نتیجه چنینی نگرشی رو آوردن خانواده‌های آینده به غذاهای آماده و افتادن در دام بیماری‌هاست.
– رواج فست فودها به زندگی‌های پرمشغله امروزی هم برمی‌گردد. شاید مادران شاغل امروزی نتوانند و فرصت نکنند هر روز قورمه سبزی و فسنجان بار بگذارند. وقتش است که همه آستینها را بالا بزنیم و به کمک هم غذاهای سالم و فوری را در جامعه رواج دهیم. مادر من در موقعیت‌های فوری وقتی به آشپزخانه می‌رفت بیست دقیقه تا نیم ساعت بعد با یک غذای خوشمزه بیرون می‌آمد. آیا مادران امروزی هم با وجود در اختیار داشتن وسایل پخت و پز مدرن‌تر و سریع‌تر این توانایی را دارند؟ بیایید یاد بگیریم لقمه‌های سریع خانگی مثل انواع کوکوها و کتلت‌ها و املت‌ها را جایگزین ساندویچ‌های بی‌خاصیت و مرگبار کنیم. فست فودهای سالم خانگی، ساندویچ‌ها و پیتزاهای خانگی هم جایگزین خوبی هستند. با مواد اولیه مطمئن، با سبزیجات متنوع و گوشت می‌توانیم ساندویچ‌ها و پیتزاهای سالم‌تر تهیه کنیم. و البته همیشه می‌توانیم در صحبت‌های تلفنی و مهمانی‌های خانوادگی، دستور پخت غذاهای سالم و فوری را با هم رد و بدل کنیم.
یک پیشنهاد: همیشه به آنچه می‌خورید فکر کنید. غذایی را که نمی‌دانید چیست نخورید. غذایی که چاق و زشت و بیمارتان می‌کند نخورید. غذایی که پوستتان را چروک و کدر می‌کند نخورید. غذایی که بی‌حوصله و بداخلاقتان می‌کند نخورید. غذایی که عمرتان را کوتاه می‌کند نخورید، یا لااقل کمتر بخورید و اگر خواستید بخورید بیشتر از هفته‌ای یک بار نخورید و ساندویچ‌ها و فست فودهای با ترکیب سالم‌تر و اندازه کوچک‌تر را انتخاب کنید و در کنارشان سالاد و سبزیجات مخصوصا کلم و گوجه‌فرنگی را فراموش نکنید.
یک سوال: نزدیک‌ترین رستوران فست فود با شما چقدر فاصله دارد؟
شاید برایتان جالب باشد که یک تحقیق دانشگاهی نشان داده اگر منزل شما نزدیک رستوران فست فود باشد عمر شما کوتاه‌تر خواهد بود.
نویسنده: دکتر فرید ذاکر | پژوهشگر کاهش وزن و طراح برنامه سیبیتا
